Przejście na jasną stronę mocy, czyli historia współpracy hakerów z policją

Co łączy Kevina Mitnicka i twórców botnetu Mirai? Wszyscy zaczynali po ciemnej stronie mocy, a potem przeszli na jasną. Mitnick zrobił ze swojej kariery niezły biznes, natomiast miłośnicy ataków DDoS zaczęli współpracę z FBI.

Czy kariera „od cyberprzestępcy do cyberbohatera” zdarza się często? Zapewne nie. Firmy raczej niezbyt chętnie podchodzą do zatrudniania osób z kryminalną historią, a niewielu przestępców potrafi przekuć swoją wpadkę i wcześniejsze zdarzenia w komercyjny sukces na skalę Mitnicka, który dzisiaj jest jednym z najpopularniejszych ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa. Nie oznacza to jednak, że nie mogą próbować odpokutować za swoje grzechy. Istnieją też przypadki, w których ogromny potencjał jest wykorzystywany niezgodnie z prawem w pozornie „poprawnej politycznie sprawie” i jednocześnie za przyzwoleniem władzy…

Od przestępcy do agenta, czyli historia niewinnego żartu

Pamiętacie ten dzień, kiedy spora część internetu przestała działać? Jesienią 2016 roku trójka znajomych – Josiah White, Paras Jha i Dalton Norman – połączyła setki tysięcy urządzeń internetu rzeczy (IoT), cyfrowych rejestratorów wideo (DVR) oraz routerów w jedną wielką armię (botnet), która docelowo miała atakować rywali z gry Minecraft. Jednak coś poszło nie tak i pozornie dziecinny wybryk rozsiał się po internecie jak tsunami, wyłączając nawet największe firmy hostingowe w Ameryce. Wynikiem takiego obrotu spraw było udostępnienie kodu źródłowego Mirai, który pozwolił innym na tworzenie swoich, choć podobnych wersji tego rozwiązania. Sprawa może zostałaby potraktowana łagodniej, gdyby nie fakt, że równolegle do opisanych wydarzeń w USA odbywały się wybory prezydenckie. Nie obyło się bez obaw, że za atakami mogą stać Rosjanie. Dopiero później okazało się, że to była wewnętrzna robota, która mocno zagroziła bezpieczeństwu internetu nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale i na całym świecie. Cała trójka została zatrzymana, przyznała się do popełnionych czynów i została skazana na pięć lat w zawieszeniu, 2500 godzin prac społecznych oraz karę finansową w wysokości 127 000 dolarów. Wydawać by się mogło, że to typowy (abstrahując od skali wydarzenia) wybryk młodzieńczy. Jednak historia po bliższym poznaniu wygląda całkiem inaczej, dużo ciekawiej.

Obraz awarii spowodowanych atakami Mirai na Dyn, firmę dostarczającą infrastrukturę internetową. Źródło: downdetector.com/krebsonsecurity.com

Czas resocjalizacji

Nie byłoby w tym nic niezwykłego – trzej hakerzy postąpili niezgodnie z prawem, zostali złapani i osądzeni. Wyrok i koniec historii. W tym przypadku wszystko potoczyło się jednak inaczej. Jeszcze przed zakończeniem sprawy w sądzie oskarżeni pracowali intensywnie dla agencji i szeroko pojętej społeczności cyberbezpieczeństwa. Swoje zaawansowane umiejętności przekuli w coś dobrego i przydatnego. Od pierwszego kontaktu FBI z White’em, Jha i Normanem do momentu wydania wyroku skazującego, co trwało około 18 miesięcy, przepracowali oni 1000 godzin, co ma przełożenie na pół roku pracy na pełen etat. W dokumencie przygotowanym przez prokuraturę podkreślano, że oskarżeni bardzo mocno zaangażowali się we współpracę z rządem Stanów Zjednoczonych i jest to godne uwagi zarówno pod względem skali, jak i wpływu.

Trio było zaangażowane w działania w zakresie egzekwowania prawa i badań nad bezpieczeństwem informacji w całym kraju i na świecie. Pomagało zarówno rządowi amerykańskiemu, jak i prywatnym jednostkom. Lista osiągnięć jest naprawdę godna pochwały. Hakerzy wsparli kilka firm z sektora prywatnego w wyeliminowaniu zagrożenia, współpracowali z FBI przy świątecznych atakach DDoS, które udało się powstrzymać, a na pewno zmniejszyć ich skutki. Akcja była pokłosiem stworzenia przez nich botnetu Mirai. Oskarżeni mieli również swój udział przy odparciu ataku DDoS znanego jako Memcrashed – atak opierał się na wykorzystaniu serwerów wspierających mechanizm buforowania danych Memcached, który miał za zadanie przyspieszanie działania stron WWW. Rozwiązanie to nie posiadało mechanizmów uwierzytelniania, co czyniło je bezbronnym. FBI przy wsparciu oskarżonych szybko zidentyfikowało wrażliwe serwery i dzięki temu mogło skontaktować się z firmami i dostawcami usług, by złagodzić skutki ataku. Dzięki sprawnej akcji Memcrashed w ciągu kilku tygodni został stłamszony w zarodku, a dalsze próby wykorzystania tej podatności były nieskuteczne.

Najciekawsze w całej sprawie jest to, że współpraca oskarżonych z agencją rządową nie sprowadzała się jedynie do przeciwdziałania atakom DDoS. Trójka zatrzymanych przyczyniła się również do stworzenia autorskich narzędzi, które są w stanie lepiej śledzić przepływ krytpowaluty i wyszukiwać prywatne klucze, a do tego przedstawiać to w formie graficznej. Wspomniane rozwiązanie umożliwiło szybszą i lepszą analizę podejrzanych portfeli.

Równie ciekawym wątkiem całej historii jest analiza psychologiczna trio, w której czołowe miejsca zajmują niedojrzałość i „podział osobowości” na tę wirtualną i dotyczącą prawdziwego życia. W tym pierwszym przypadku zatrzymani byli mistrzami w swoim fachu, doceniani przez kręgi ludzi „z branży”, w tym drugim sprawy miały się całkiem na odwrót, co według sądu mocno przyczyniło się do przejścia na ciemną stronę mocy. Paradoksalnie całe zajście wyszło aresztowanym na dobre, gdyż ich potencjał został dostrzeżony przez FBI – oceniający ich agenci wierzą, że w tym przypadku resocjalizacja będzie udana, a potencjał młodych uda się przekierować w dobrym celu. Według prokuratury cała trójka ma duże szanse na zdobycie dobrego wykształcenia i pracy, jeśli w odpowiedni sposób wykorzysta swój potencjał. Dokumenty sądowe wskazują, że praca z oskarżonymi jest nadal kontynuowana przez FBI.

Indywidualna siła przebicia

Dni mijają i pojawiają się kolejne informacje na temat sprawców całego zajścia z botnetem Mirai. Z artykułu zamieszczonego na stronie KrebsOnSecurity można próbować wnioskować, że całym prowodyrem tego przedsięwzięcia był Paras Jha, który zrobił to wszystko z całkowicie przyziemnych i młodzieńczych pobudek. Według pierwszych źródeł stworzenie botnetnu było związane z chęcią utrudnienia gry rywalom, teraz podana została informacja, że chodziło o zwykły rozgłos oraz wstrzymanie rejestracji do klasy informatycznej czy uniemożliwienie przeprowadzenia egzaminu z matematyki. Ponadto Jha chełpił się rozgłosem i tym, jakie oburzenie wywołał ten atak.

Intrygującym faktem jest również wątek, w którym to Jha udzielał wywiadów dla lokalnej gazety pod pseudonimami „Ogmemes” oraz „OgRichardStallman”, gdzie wypowiadał się w niepochlebny i drwiący sposób na temat swojej uczelni, jednocześnie zachęcając ją do zakupu rozwiązań obronnych przed atakami DDoS. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że młody informatyk był w tamtym okresie właścicielem firmy ProTraf Solutions, zajmującej się na co dzień ograniczaniem ryzyka ataków DDoS.

Wśród nowych faktów udostępnionych przez Krebsa pojawia się również informacja, że poza wcześniejszymi wyrokami – opisywanymi na początku artykułu – Paras Jha został skazany na sześciomiesięczny areszt domowy (z wyłączeniem jedynie podróży do lekarzy) oraz wypłatę odszkodowania na poziomie 8,6 miliona dolarów na rzecz swojej szkoły. Na tyle Uniwersytet Rutgersa wycenił skutki ataków ataków dokonanych przed trio. Każdy dzień przynosi nowe, interesujące fakty w sprawie twórców botnetu Mirai. Zapewne jeszcze pojawią kolejne nowe doniesienia.

Punkt widzenia zależy od punktu siedzenia

Przy okazji warto przytoczyć kilka informacji na temat rosyjskich hakerów, którzy nie potrafią zejść z przestępczej ścieżki. W tej części globu dzieją się głównie historie, gdzie hakerzy z ponadprzeciętnymi umiejętnościami są wykorzystywani przez agencje wywiadowcze do niecnych celów. Takim przykładem jest przypadek Jewgienija Bogaczewa, który jest twórcą botnetu Zeus, swojego czasu najpopularniejszego złośliwego oprogramowania – w branży określanego mianem „Microsoft Office’a hakerów”. W 2014 roku śledczy, idąc tropem botnetnu, uświadomili sobie, że Rosjanin współpracuje z agencjami wywiadowczymi Kremla. Zmienił on Zeusa w narzędzie do zbierania tajnych informacji i tajemnic rządowych w krajach takich, jak Turcja, Ukraina czy Gruzja.

Innym przypadkiem z rosyjskiego podwórka jest Aleksiej Bielan, który pracował z dwoma oficerami rosyjskich służb wywiadowczych w celu zhakowania Yahoo. Zacieranie się granic między przestępstwami internetowymi a rosyjskim wywiadem jest kluczowym czynnikiem, który według ocen wielu ekspertów ukazuje Rosję jako „jeden z najbardziej nieuczciwych krajów w wersji online”.

Kilka słów podsumowania

Z jednej strony dobrze, że udaje się dokonać resocjalizacji osób, które swoją wiedzę są w stanie wykorzystać w szczytnym celu, ale z drugiej strony niektórzy mogą to uznać za brak honoru czy lojalności. Inną sprawą jest wykorzystywanie takich osób przez państwowe organy do celów niezgodnych z prawem. W ostateczności zapewne okaże się, że sytuacja potoczy się jak w filmach i podejrzewana strona wyprze się znajomości. Trudno oceniać takie zmiany, patrząc z boku, w większości przypadków takimi zdarzeniami kierują osobiste pobudki czy chęć uzyskania własnych korzyści (np. brak wyroku bezwzględnego więzienia czy łatwe pieniądze). Każda decyzja czy podjęte działanie ma dwie strony medalu.